‘RITUELEN ZIJN NOG STEEDS ONDERDEEL VAN HET LEVEN’
‘Rituelen zijn belangrijk in het leven… Voor zowel vrijmetselaren als voor ieder van zijn medeburgers’, schrijft grootmeester Willem Meijer in zijn voorwoord op pagina 3 van deze uitgave. Hoe denken vrijmetselaren daarover? Hoe belangrijk vinden zij zelf rituelen? En welke rituelen hanteren zij in hun dagelijks leven? In dit vierluik laten vier vrijmetselaren hun gedachten de vrije loop. René Fouraschen, lid van de loge ‘Wolfgang Amadeus Mozart’ in Hilversum en ondernemer van beroep, geeft als tweede zijn visie.
Onder redactie van Ed Worm – Foto’s: Paul Mellaart.
Rituelen maken van oudsher deel uit van het leven. Zo ook in devrijmetselarij. Als ik met geïnteresseerden spreek over de vrijmetselarij, krijg ik vaak te horen dat ze een filosofische gedachtenwisseling zoals die in de vrijmetselaarsloges plaatsvinden, op zich best interessant vindt. Ze melden echter meteen daarna weinig met symbolen en zeker niets met rituelen te hebben. Naar mijn mening komt dit door de associatie van rituelen met het geloof en de Kerk. Rituelen worden gezien als iets wat ver van de huidige maatschappij af staat, iets wat van vroeger is en geen enkel nut meer heeft. Ik vertel dan dat wijzelf, buiten de Kerk om, elke dag veel rituelen hanteren. Iets wat een vast onderdeel van ons dagelijks leven is en zeker niet als iets overbodigs of ouderwets wordt gezien. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan het op dezelfde manier begroeten van een ander zoals ‘goedemorgen’, ‘prettig
weekend’ en ‘fijne vakantie’.
Het vieren van een geboorte, de verjaardag en al helemaal het behalen van de 50-jarige leeftijd… Het halen van een diploma en het daarbij behorende feest van het afsluiten van een schoolperiode… Het zijn allemaal handelingen die horen bij bepaalde gebeurtenissen. Om nog maar niet eens over Sinterklaas te spreken met de bijbehorende pakjesavond, inclusief surprises en rijmpjes. “Ook in het zakelijk verkeer is er sprake van rituelen. Nee bijvoorbeeld een vergadering, die altijd onder leiding staat van een voorzitter en meestal met iemand die de notulen maakt. De volgorde is redelijk vast, te weten opening, vaststellen van de agenda, doornemen vorige notulen enzovoorts, tot de vaste rondvraag aan toe. Maar ook bepaalde vaste handelingen zoals het overhandigen van een visitekaartje aan een nieuw contact. Ook komen we rituelen tegen in hoe we eruit zien, hoe we ons kleden. Als ik voor mijn werk een afspraak heb met een directeur van een financiële instelling en serieus genomen wil worden, moet ik een kostuum aan, liefst met stropdas. Heb ik daarentegen een afspraak met een directeur van een bedrijf op het MediaPark dan moet ik toch zeker in spijkerbroek en vrijetijdskleding opdraven, anders neemt hij mij niet serieus.”
‘Hamvraag is natuurlijk, waarom hebben wij rituelen en waarom blijven we ze steeds opnieuw opvoeren?’
Daarnaast zijn er binnen bedrijven rituelen als de beoordelingsgesprekken, bedrijfsuitjes, de vrijdagmiddagborrel of het afscheid van een medewerker enzovoorts. Alles verloopt volgens een min of meer vast patroon. Iedereen verwacht ook dat dit zo gebeurt en voelt zich er goed bij. Sterker nog, als dit ritueel wordt overgeslagen volgt er veel kritiek en ontstaat er een negatieve sfeer. Kortom, rituelen zijn nog steeds een onderdeel van het dagelijks leven, zowel in werk als in privé. Maar de hamvraag is natuurlijk, waarom hebben wij rituelen en waarom blijven we ze steeds opnieuw opvoeren? Ik denk dat het is omdat wij hiermee aangeven of bevestigen dat wij bij een
bepaalde groep horen. Dat kan zijn je gezin, familie, vereniging of bedrijf. Het is een manier om te benadrukken dat we nader tot elkaar staan dan tot andere groepen; het brengt iets van vertrouwen en geborgenheid. Door dit telkens te bevestigen met rituelen ontstaat er ook iets bijzonders, iets wat niet makkelijk in woorden is uit te drukken. Een extra dimensie die je zou kunnen omschrijven als ‘een hechte band’. Meer dan de som der delen.
Je samen één voelen. Zakelijk zeggen we ‘teambuilding, je stijgt boven de groep uit.’
Ik denk dat dit gevoel en daarmee de rituelen teruggaan naar de tijd dat er nog geen woord en schrift was. Het is een manier aan elkaar duidelijk te maken dat je bij elkaar hoort, elkaar beschermt, elkaar geborgenheid biedt. Het zit dan ook diep in onze genen. Vandaar ook dat rituelen voor mij een belangrijk onderdeel zijn van de vrijmetselarij. Het was voor mij een unieke ervaring om een eeuwenoud inwijdingsritueel te ondergaan, bij een voor mij op dat moment onbekende groep mensen die daarna als een familie voor je zijn. Dit wordt echt veroorzaakt door het feit dat je een bijzonder ritueel hebt meegemaakt wat zij ook allemaal hebben meegemaakt. Dat schept een spirituele band.
Nooit heb ik ergens in onze maatschappij meegemaakt dat volslagen onbekende personen mij zo warm en open tegemoettraden. Daarnaast geeft het ook een vorm van bescherming en van vertrouwelijkheid. Ook dit aspect komt
goed van pas binnen de vrijmetselarij. Tussen je broeders kan je gerust je persoonlijke ervaringen delen maar ook je dilemma’s of zoektocht. Het zal nooit tegen je gebruikt worden of aan anderen worden doorverteld. Ook dit is iets wat je afspreekt maar beter nog, wat door de gemeenschappelijke band die je creëert door de rituelen een vanzelfsprekendheid is. Vandaar ook dat rituelen, maar ook symbolen, een onlosmakelijk onderdeel uitmaken van de vrijmetselarij. Ze voegen een extra dimensie toe die noodzakelijk is om met anderen aan jezelf te werken en een beter mens te worden.
René Fouraschen,
Loge ‘Wolfgang Amadeus Mozart’, Hilversum.
Bron: het blad Vrijmetselarij, jaargang 66, nr. 7, september 2012 (pub).