Vrijmetselaar worden, een bewuste keuze

Lid worden van de vrijmetselarij? Dat gaat niet zomaar. Het is een zeer bewuste keuze. Meestal zet iemand die stap voor de rest van zijn leven, dat is niet niks. Heel wat leden deden er, door zich eerst te hebben georiënteerd, jaren over voor zij zich hebben aangemeld. Van allerlei kanten is informatie te verkrijgen over de broederschap en veel van die informatie is strijdig met elkaar. Soms verwarrend en zelfs misleidend. Niet verrassend, want niet iedereen is gecharmeerd van de vrijmetselarij. Waarom eigenlijk niet? En waar dan wel goede informatie vandaan te halen? En…

Lid worden, hoe gaat dat eigenlijk?

Tekst: Paul Marselje – Foto’s: Paul Mellaart.

Vrijmetselaren zijn vrijdenkers, die tolerantie hoog in het vaandel hebben. Ze zijn zoekers, die erkennen nooit uitgezocht zijn. Dat staat streng-dogmatische genootschappen of totalitaire regimes niet aan, omdat die claimen de enige waarheid te verkondigen. Verder zijn er schrijvers die de werkelijkheid niet spannend genoeg vinden voor hun romans en er heel wat bij verzinnen. Neem bijvoorbeeld ‘De Da Vinci Code’, van Dan Brown. En zo

is er naast veel goede informatie ook veel onjuiste informatie en kwaadsprekerij in omloop, met name op internet. Wie zich dus op het wereldwijde web oriënteert, of populaire spannende romans leest, kan op het verkeerde been worden gezet.

Op de website www.vrijmetselarij.nl staan de contactgegevens van alle loges in Nederland, inclusief links naar hun websites Oriënteren Toch halen belangstellenden tegenwoordig hun informatie in eerste instantie vaak van internet. En dat hoeft niet altijd verkeerd te zijn. Alle lokale vrijmetselaarsverenigingen, de ‘loges’, hebben een website. Op de landelijke site www.vrijmetselarij.nl staan de contactgegevens van alle loges in Nederland, inclusief
de links naar hun websites.

Een goede manier zich nader te oriënteren op de vrijmetselarij is contact te zoeken met een plaatselijke loge en te vragen of zij activiteiten organiseren waar ook niet-leden welkom zijn, zoals open avonden. Daar kan iemand de sfeer proeven en vragen stellen. Zijn er meerdere loges in iemands woonplaats dan is het niet vreemd om activiteiten van meerdere loges te bezoeken.

Tolerante levenshouding

Een kandidaat-vrijmetselaar moet bekend staan als een goed, eerlijk en betrouwbaar mens. Iemand zal zich immers in de loge in het algemeen weinig anders gedragen dan in de samenleving. Verder moet hij blijk geven van een tolerante levenshouding. Want de loge – en dat maakt haar juist tot een instelling van grote vormende waarde – bestaat uit personen van uiteenlopende levens- en wereldbeschouwingen. Voor de ander moet daarvoor ook de ruimte zijn. De vrijmetselarij is niet opgericht om standpunten in te nemen, laat staan om daarmee naar buiten te treden. Men komt samen om innerlijk werk te doen. Vrijmetselarij is geen boek met eenduidige antwoorden op
levensvragen of maatschappelijke problemen. Die antwoorden mogen voor ieder lid verschillend zijn.

‘Hoog beginsel’

Een kandidaat-lid moet in staat zijn tot zelfkennis. Dat wil zeggen tot een ruime mate van zelfverdieping en zelfkritiek. En hij moet de waarde begrijpen van het werken met symbolen en rituelen. Ook moet de belangstellende in zijn leven een ‘hoog beginsel’ erkennen. Vrijmetselaren geloven ’ieder op eigen wijze’ dat er meer is tussen hemel en aarde dat de mensheid beweegt; een ‘hoog beginsel’, hoe dat dan ook ingevuld wordt. De één gelooft in een god, de ander in de samenhangende krachten van de natuur en de volgende weer in het hogere binnen zichzelf of in zijn geweten. Als symbool daarvoor gebruiken vrijmetselaren daarom de naam ‘Opperbouwmeester des Heelals’. Dat past bij de bouwsymboliek die de vrijmetselarij kenmerkt en is op zichzelf geen godsbegrip, tot iemand dat er voor zichzelf in ziet.

Contributie

Om vrijmetselaar te (mogen) worden, moet de kandidaat minimaal 18 jaar zijn. Een maximumleeftijd is er niet. Een loge in Nederland telt gemiddeld 35 leden, die meestal wekelijks of soms tweewekelijks bij elkaar komen. Van eind juni tot half september is er een zomerstop. De contributie bedraagt rond de 300 euro en de meeste loges kennen een entreegeld waaruit een aantal onkosten worden gedekt die voor een nieuw lid moeten worden gemaakt. Na afloop van de bijeenkomsten blijven veel leden nog even voor een glas en een gesprek. Na sommige bijeenkomsten wordt gezamenlijk gegeten. Hieraan zijn vanzelfsprekend ook kosten verbonden. Verder bestaat in loges
voor de rituele bijeenkomsten een kledingvoorschrift. Dat kan van loge tot loge variëren van een rokkostuum tot een donker kostuum met wit overhemd en effen donkere stropdas. Maar tijdens de meeste bijeenkomsten geldt geen kledingvoorschrift.  De aanmeldingsprocedure kan enkele maanden duren en biedt de kandidaat de extra mogelijkheid in alle rust voor zichzelf na te gaan of de vrijmetselarij is wat hij zoekt

Procedure

Wie vrijmetselaar wil worden, dient zelf de eerste stap te zetten. Die eerste stap is het aanvragen van het lidmaatschap bij een een loge. Iemand wordt in principe niet voor het lidmaatschap van een loge gevraagd. Maar het kan natuurlijk wel voorkomen dat een vrijmetselaar iemand kent die hem geschikt lijkt en wijst op het bestaan van de vrijmetselarij. Na de aanmelding komen twee leden langs voor een informerend gesprek. Aanwezigheid van de partner van de belangstellende wordt daarbij op hoge prijs gesteld. In de gesprekken met de mogelijke kandidaat wordt ten minste uit de doeken gedaan wat vrijmetselarij inhoudt, wat het voor vrijmetselaren betekent lid te zijn en wat het voor geïnteresseerden kan betekenen. Daarbij worden leesadviezen gegeven en worden brochures achtergelaten. Als de belangstellende daarna niets meer van zich laat horen, wordt hij hoogstens nog eens uitgenodigd voor een lezing of voor een open avond, maar behoort de loge verder geen contact meer te zoeken.

Eerste gesprek

Mocht de belangstellende na het gesprek aangeven dat hij inderdaad lid wil worden, dan ontvangt hij een aanmeldingsformulier, dat ook door twee aanbevelende Meester-vrijmetselaars moet worden ondertekend. Heeft iemand die in zijn familie- of kennissenkring, dan richt hij zich waarschijnlijk tot die personen. Is zo’n bekende er niet, dan worden in overleg met de loge twee vrijmetselaren aangezocht. Die aanbevelers zijn dan meestal de twee leden die de kandidaat een bezoek hebben gebracht. Door het inzenden van het formulier begint de eigenlijke procedure. Deze kan enkele maanden duren en biedt de kandidaat de extra mogelijkheid in alle rust voor zichzelf na te
gaan of de vrijmetselarij is wat hij zoekt. Tevens kan een loge onderzoeken of de kandidaat in de vrijmetselarij en in de loge ‘past’. Tijdens de procedure wordt in alle Nederlandse loges bekendgemaakt wie er kandidaat is. Leden die de kandidaat kennen, krijgen zo de mogelijkheid om te reageren. Ook krijgt de kandidaat in deze periode een vragenformulier met wat meer diepgravende vragen en het verzoek een levensbeschrijving op te stellen. Het gaat daarbij niet om een zakelijke CV, maar een meer levensbeschouwelijke benadering van zichzelf. De voorzitter van de loge, de ‘voorzittend meester’, voert ook een gesprek met de kandidaat.

Besluit

Ieder lid dat op welke wijze dan ook in de procedure betrokken is, doet hiervan schriftelijk verslag aan de ‘Commissie van Onderzoek’ van de loge en geeft aan hoe hij over de kandidatuur denkt. Na enige tijd nodigt deze commissie, met kennis van alle stukken, de kandidaat uit voor een gesprek en stelt daarna een advies op. Dit advies wordt door de voorzittend meester voorgelegd aan de vergadering van de meesters van de loge. Besluit die positief, dan wordt toestemming gevraagd aan het hoofdbestuur van de Nederlandse Orde van Vrijmetselaren om de kandidaat te mogen inwijden tot leerling-vrijmetselaar, iets wat meestal binnen enkele weken daarna plaatsvindt. De stukken die zijn ingeleverd bij de Commissie van Onderzoek, met uitzondering van bijvoorbeeld persoonlijke naam- en contactgegevens, worden enige tijd na de besluitvorming vernietigd. Behalve de leden van de commissie heeft niemand die kunnen inzien.

Wordt een kandidaat afgewezen, dan kan die zich gedurende twee jaar niet meer voor het lidmaatschap van een (andere) Nederlandse loge aanmelden. Na drie afwijzingen is het lidmaatschap definitief onmogelijk. Bij een negatief advies van de commissie kan iemand echter zijn kandidatuur intrekken, zodat het niet hoeft te komen tot een afwijzing. Het zijn heel wat stappen die gezet worden op weg naar het vrijmetselaarschap, maar wie eenmaal lid is heeft het er graag voor overgehad.

Uit de regelgeving van de Orde van Vrijmetselaren:

‘Een vrijmetselaar is een vrij man van goede naam, die is ingewijd in een tot de Orde van Vrijmetselaren behorende loge, dan wel in een loge die werkt onder een door de Orde erkende Grootloge. Hij werkt samen met andere
vrijmetselaren, met behulp van symbolen en ritualen aan zijn persoonlijke vorming. Deze symbolen en ritualen zijn door de traditie gegeven; zij worden naar eigen inzicht door de vrijmetselaren geïnterpreteerd. De gezamenlijke arbeid stimuleert hem naar vermogen bij te dragen aan een betere samenleving. De vrijmetselaar zoekt op wat mensen verbindt en tracht weg te nemen wat hen verdeelt, opdat het ideaal van een alles verbindende broederschap gestalte kan krijgen. Daarbij aanvaardt hij een persoonlijke verantwoordelijkheid ten opzichte van de wereld die hij ziet als een te voltooien bouwwerk, waarvan ieder mens een levende bouwsteen is. Hij verricht die arbeid in het licht van een hoog beginsel, symbolisch aangeduid als ‘Opperbouwmeester des Heelals’. De vrijmetselaar erkent de hoge waarde van de menselijke persoonlijkheid, de gelijkwaardigheid van alle mensen, ieders recht om zelfstandig te zoeken naar waarheid en ieders verantwoordelijkheid voor zijn doen en laten.’

Bron: het blad Vrijmetselarij, jaargang 66, nr. 7, september 2012 (pub)